سرب چیست
آشنایی با فلز سرب
سرب نیز مانند آهن و فولاد از جمله فلزاتی است که در صنعت پرکاربرد بوده و مصرف بسیار زیادی دارد. در تهیه باتری های سربی، گلوله های سربی، به عنوان کمک ذوب در قال گذاری فلزاتی نظیر نقره و طلا جهت پالایش و تخلیص آن ها و در تهیه رنگ های صنعتی به کار می رود.
سنگ معدن سرب در ایران و بسیاری از مناطق دیگر جهان یافت می شود.
زمانی که سنگ معدن روی استخراج می شود، پس از کنسانتره کردن مقادیری از فلز سرب در کانی های آن یافت می شود. لذا بیشترین مقدار استخراج فلز سرب از سنگ معدن روی حاصل می شود.
سنگ معدن گالن یکی از مهمترین منابع استخراج سرب به شمار می آید.
بیش از نیمی از تولید و استخراج فلز سرب از سنگ معدن سرب و سنگ معدن روی حاصل می شود. این سنگ های معدن 20 درصد سرب و 30 درصد روی دارد.
موارد کاربرد و استفاده از سرب
امروزه فلز سرب کاربردهای بسیار متنوعی در صنایع مختلف دارد. ممکن است از این عنصر بهعنوان یک فلز خالص، آلیاژ شده با فلزات دیگر و یا بهعنوان یک ترکیب شیمیایی استفاده کرد. از مهمترین کاربردهای فلز سرب میتوان زیر را برشمرد:
باتریهای سرب اسید
بدون شک، یکی از پرکاربردترین موارد سرب در صنعت، تولید باتریهای سرب اسید. است. باید بدانید که این عنصر قابلیت مقاومت بالایی در برابر اسیدها داشته و به همین دلیل مصرف اصلی آن برای باتریهای ذخیره سرب اسید است. در این باتریها یک شبکه یا صفحه از سرب با فلزات دیگر، معمولاً آنتیموان، ساخته شده و مورداستفاده قرار خواهد گرفت.
اکستروژنهای نورد
ورقهای فلز سرب در ساختوساز برای هوازدگی جهت مانع شدن از ورود آب در سقفها و پوششها مورداستفاده قرار میگیرد. به دلیل مقاومت این عنصر در برابر خوردگی شیمیایی، ورق سرب جهت لایه محافظ در حمام، مخازن ذخیرهسازی و … استفاده میگردد. چگالی بالای ورق سرب آن را به یک ماده بسیار مؤثر برای اهداف عایق صدا نیز بدل کرده است. فولاد با روکش سربی نیز میتواند در برابر تابش و اشعههای مختلف قدرت محافظتی پیدا کند.
لولههای سرب
لولههای سربی به دلیل خاصی نظیر مقاومت در برابر خوردگی میتوانند بهعنوان حامل مواد شیمیایی خورنده در کارخانههای شیمیایی یا پتروشیمیها مورداستفاده قرار بگیرند. همچنین لوله سربی با ترکیب مناسب هنوز هم استفاده در اتصال کابلهای غلاف سربی اکسترود استفاده میشود.
رنگدانهها
امروزه به طور گسترده از این عنصر برای ساخت رنگها استفاده میکنند. اگرچه اخیراً استفاده از سرب در رنگها برای ازبینبردن یا کاهش خطرات سلامتی بهشدت کاهشیافته است، اما همچنان این عنصر، یکی از مواد تشکیلدهنده برخی از رنگها است. سرب سفید 2PbCO3-Pb(OH)2 پرمصرفترین رنگدانه سرب است. دیگر رنگدانههای مهم فلز سرب، سولفات سرب و کرومات سرب هستند.
روکش کابل
آلیاژهای این عنصر به جهت چکش خواری مناسب، توانایی اکسترون خوب، نقطه ذوب کم و مقاومت بالا در برابر فرسودگی، قابلیت استفاده در طیف وسیعی از محیطهای صنعتی و دریایی، خاکها و مواد شیمیایی، بهعنوان یکی از بهترین مواد محافظتی و پوششی برای کابلها برق فشارقوی استفاده میشوند.
مهمات
استفاده از مهمات با گلولههای سربی که معمولاً در ورزشهای تیراندازی با سلاحهای سبک انجام میشود، هنوز هم کاربرد زیادی دارد.
آلیاژهای سرب
سرب با طیف وسیعی از عناصر دیگر قابلیت تولید آلیاژ را دارد. آلیاژهای سرب با قلع، مس، آرسنیک، آنتیموان، بیسموت، کادیوم و سدیم دارای کاربردهای زیادی در صنایع مختلف هستند. از سرب برای تولید بلبرینگ، انجام لحیم و … بهره میبرند
دیگر کاربردها
شات سرب آلیاژی از سرب، آنتیموان و آرسنیک است. فویلهای سربی از آلیاژهای این فلز تولید میگردند و برای کمکردن فرسودگی ابزارآلاتی که از این عنصر تشکیل شدهاند، به آن فلز برنج نیز اضافه میکنند.